Όταν λείπει ο βασικός μέτοχος χορεύουν οι CEOs

Πριν από λίγες μέρες είδαμε πως ένας Διευθύνων Σύμβουλος, έριξε στα βράχια την Ελβετική Credit Suisse, μια Τράπεζα 167 χρόνων.

Αν πριν από 20 χρόνια μας έλεγε κάποιος ότι η Credit Suisse... δανειοδότησε με 2 δις δολάρια μια εταιρεία στην Μοζαμβίκη... έχασε 10 δις δολάρια από επένδυση σε hedge fund που χρεοκόπησε....έχασε άλλα 5 δις δολάρια σε τριγωνικές συναλλαγές με μια Αγγλική εταιρεία... θα τον κοιτούσαμε με απορία.

Δεν θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι μια συντηρητική ελβετική Τράπεζα θα μπορούσε να διαχειριστεί με τόσο ανώριμο (για να μην πούμε ανόητο) τρόπο τα λεφτά των πελατών της αλλά και τα δικά της κεφάλαια.

Και όμως...

...είχαμε άλλη μια περίπτωση μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας της οποίας τα στελέχη, στο βωμό των bonus και των βραχυπρόθεσμων εταιρικών και μετοχικών κερδών, θυσίασαν τις μακροχρόνιες προοπτικές και την βιωσιμότητα της επιχείρησης η οποία τους εμπιστεύτηκε τα ηνία της.

Που ήταν όμως οι μέτοχοι; Διοικητικό Συμβούλιο δεν υπήρχε; Σώμα εσωτερικής επιθεώρησης; Επιτροπή Διαχείρισης Ενεργητικού; Επιτροπή ανάλυσης κινδύνων μεγάλων πιστοδοτήσεων;

Δεν βρέθηκε ένα στέλεχος να πει..."τι κάνουμε παιδιά; Από που και ως που να δώσουμε δάνειο σε εταιρεία στην Μοζαμβίκη; Κάναμε credit risk analysis;".

Τυπικά υπήρχαν όλα αυτά στο οργανόγραμμα της επιχείρησης αλλά ουσιαστικά δεν λειτουργούσαν.

Εταιρική διακυβέρνηση

Στις αρχές του 2000 η λέξη εταιρική διακυβέρνηση είχε γίνει της μόδας στις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων και αποτελούσε μια από τις πιο hot τάσεις του management.

Τα Διοικητικά Συμβούλια των μεγάλων επιχειρήσεων αποτελούνταν πλέον από πληθώρα "άσχετων" με την επιχείρηση στελεχών (ή επιστημονικά "μη εκτελεστικά μέλη") τα οποία συνήθως προέρχονταν και από κλάδους διαφορετικούς με το αντικείμενο δραστηριότητας της επιχείρησης.

Οι θεωρητικοί της τάσης αυτής, πίστευαν ότι τα 'μη εκτελεστικά" μέλη, λόγω του ότι δεν είχαν οικονομικό συμφέρον στην επιχείρηση, θα βοηθούσαν στην λήψη καλύτερων και πιο αντικειμενικών αποφάσεων.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο ρόλος των Διοικητικών Συμβουλίων είναι κομβικός στην λειτουργία μιας μεγάλης επιχείρησης γιατί βρίσκεται στην κορυφή του οργανογράμματος.

Όσον αφορά το τραπεζικό management, παρατηρήθηκε η τάση στα μεγάλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα των ανεπτυγμένων οικονομιών της Δύσης, οι βασικοί μέτοχοι και ιδρυτές τους να μειώνουν σταδιακά τα μετοχικά τους μερίδια και στην θέση τους ήρθαν επαγγελματίες επενδυτές όπως τα Αμοιβαία Κεφάλαια, τα Hedge Funds, τα Private Equities, τα Family Offices, τα Pension Funds και τα Sovereign Wealth Funds.

Οι θεσμικοί επενδυτές όμως που επενδύουν σε μια Τράπεζα, συνήθως δεν γνωρίζουν την εταιρική της κουλτούρα και πολλές φορές οι εκπρόσωποι τους στις Γενικές Συνελεύσεις των μετόχων ή στα Διοικητικά Συμβούλια που συμμετέχουν δεν γνωρίζουν ούτε καν τις βασικές αρχές της Τραπεζικής.

Οι περισσότεροι εξ' αυτών δεν ενδιαφέρονται να μάθουν το όραμα της Τράπεζας στην οποία επενδύουν... πολλώ δε μάλλον δεν ενδιαφέρονται για την στρατηγική που θα ακολουθήσει ο CEO (Chief Executive Officer) και η Διοικητική ομάδα του προκειμένου να πετύχουν τους στόχους της επιχείρησης.

Το μοναδικό τους ενδιαφέρον εστιάζεται στην τιμή της μετοχής και το ετήσιο μέρισμα.

Σκεφτείτε λοιπόν ένα Διοικητικό Συμβούλιο Τράπεζας, στο οποίο το 1/3 των μελών του είναι "μη εκτελεστικά", το άλλο 1/3 είναι εκπρόσωποι των funds και το άλλο 1/3 είναι εκτελεστικά στελέχη της Διοίκησης της Τράπεζας.

Η συνεδρίαση λοιπόν ενός Συμβουλίου με αυτή την σύνθεση, αρχικά θα ξεκινήσει με ένα ταχύ απολογισμό από τον πρόεδρο της Τράπεζας και τον CEO, ο οποίος θα βασίζεται κυρίως σε στοιχεία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Στην συνέχεια οι μέτοχοι - funds θα ορίσουν τους ποσοτικούς στόχους της τρέχουσας χρήσης στην διοικητική ομάδα της Τράπεζας, η οποία θα τους αποδεχτεί μετά από κάποιου είδους διαπραγμάτευση και εν συνεχεία θα φύγουν όλοι ευχαριστημένοι από την συνεδρίαση.

Ο πρωταρχικός ρόλος όμως του Δ.Σ. μιας επιχείρησης θα πρέπει να είναι ο ουσιαστικός έλεγχος της διοικητικής ομάδας και δεν θα πρέπει να περιορίζεται σε παθητικό ρόλο.

Ο πραγματικός κερδισμένος λοιπόν από μια συνεδρίαση Διοικητικού Συμβουλίου σαν αυτή που περιγράψαμε, είναι ο CEO, ο οποίος μην έχοντας κάποιον να τον ελέγχει ουσιαστικά, μπορεί να παίρνει υψηλά ρίσκα όπως στην περίπτωση της Credit Suisse και της Deutsche Bank. Εάν αυτά τα ρίσκα ευοδωθούν τότε τα κέρδη της επιχείρησης μεγεθύνονται και αυτό έχει θετική επίπτωση στην τιμή της μετοχής και στα μερίσματα.

Εάν όμως αυτά τα ρίσκα αποτύχουν τότε ο CEO απλώς θα χάσει την θέση του, παίρνοντας ταυτόχρονα και μια παχυλή αποζημίωση. Η επιχείρηση όμως, όπως στην περίπτωση της Credit Suisse, μπορεί με δύο - τρεις λάθος τοποθετήσεις σε high risk assets να καταρρεύσει μέσα σε μία χρονιά.

Βασικός μέτοχος

Όταν σε μια επιχείρηση υπάρχει ένας βασικός μέτοχος όπως ο Amancio Ortega της Zara ή μια οικογένεια όπως η οικογένεια Ford στην ομώνυμη αυτοκινητοβιομηχανία ή μια παρέα όπως ο Bill Gates και ο Paul Allen της Microsoft, οι αποφάσεις έχουν ως κύριο γνώμονα την μακροχρόνια ευημερία της εταιρείας και όχι τα βραχυχρόνια μετοχικά κέρδη.

Τα Διοικητικά Συμβούλια σε αυτές τις περιπτώσεις έχουν ενεργό ρόλο και όχι παθητικό και συμβάλλουν στην δημιουργία μακροχρόνιας αξία (και υπεραξίας) τόσο για τους μετόχους όσο και για τους εργαζομένους.

Η διοίκηση της επιχείρησης νιώθει ότι έχει "αφεντικό" στο οποίο θα λογοδοτήσει και όχι ένα συμβούλιο τεχνοκρατών οι περισσότεροι εκ των οποίων ενδιαφέρονται να συμμετέχουν μόνο για την χρηματική αποζημίωση και για τον εμπλουτισμό του βιογραφικού τους.

Ένας βασικός μέτοχος μπορεί να εμπνεύσει την διοίκηση και τους εργαζομένους, ιδιαίτερα σε δύσκολες εποχές και να δώσει την απαραίτητη ώθηση για την κατάκτηση του μέλλοντος.

Θα κλείσω το παρόν άρθρο με το παράδειγμα των Ελβετικών Τραπεζών.

Η UBS και η Credit Suisse χωρίς να έχουν βασικό μέτοχο έφτασαν στο χείλος της χρεοκοπίας, η πρώτη το 2008 και η δεύτερη το 2023.

Η EFG Group, μια από τις μεγαλύτερες Τράπεζες της Ελβετίας και με βασικό μέτοχο την οικογένεια Λάτση συνεχίζει απρόσκοπτα την πορεία που ξεκίνησε το 1990.